Die Passion Op. 93/Heinrich von .Herzogenberg Instrumentaal-vocaal ensemble Ex TemporeDirigent Florian HeyerickEx Tempore, opgericht in 1989, is een professioneel instrumentaal-vocaal ensemble dat zich concentreert op een stilistisch heldere en muzikaal boeiende benadering van de vocale muziek van 1600 tot heden.De concert- en opnameactiviteiten concentreren zich rond de uitvoering van minder bekende vocaal-instrumentale muziek uit de barokperiode, zoals vormgegeven in het Kantata-project (2001-2007). In een kwantitatief variabele bezetting (van solistische bezetting tot kamerkoor) beweegt Ex Tempore zich in de wereld van motet, cantate en oratorium.Enkele hoogtepunten uit de eerste jaren waren een Scarlatti-project, een opgemerkte realisatie in de Vlaamse Opera en een internationaal gewaardeerde uitvoering van 'Der Tod Jesu' van Telemann in Magdeburg (D).Sindsdien verschenen er reeds ettelijke CD-realisaties met werk van Telemann, Händel, Monteverdi, Herzogenberg, Scarlatti, J.L. Bach, M. Haydn, C. Graupner, e.a.Belangrijke dirigenten als Reinhard Goebel en Sigiswald Kuijken werkten graag samen met Ex Tempore en brachten het ensemble naar belangrijke podia in Europa.In het spoor van de veelzijdige activiteiten van zijn dirigent Florian Heyerick vertegenwoordigt het ensemble Ex Tempore een vaste waarde binnen de wereld van de vocale barokmuziek.
Audio opname
| Oefennummers. |
| Die Passion Op. 93 |
| Bladmuziek: |
Heinrich Picot de Peccaduc, Freiherr von Herzogenberg (Graz, 10 juni 1843 – Wiesbaden, 9 oktober 1900), bekend als Heinrich von Herzogenberg, was een Oostenrijks componist en dirigent (afstammend van een Franse adellijke familie, die ten tijde van de Franse Revolutie naar Oostenrijk was uitgeweken).
Leven
Herzogenberg werd opgeleid op een jezuïetenschool in Feldkirch alsook in München, Dresden en Graz alvorens hij rechten, filosofie en politieke wetenschappen ging studeren aan de universiteit van Wenen. Hij wijdde al snel zijn energie aan de muziek, en woonde tot 1864 de compositielessen van Felix Otto Dessoff bij. Hij werd al vroeg aangetrokken door de muziek van Richard Wagner, maar door de bestudering van de werken van Johann Sebastian Bach raakte hij sterk gehecht aan de klassieke traditie en werd hij een fervent bewonderaar van Johannes Brahms. In 1866 huwde hij met Elisabeth von Stockhausen, die een pianoleerlinge van Brahms was geweest; Brahms' brieven van en aan de beide Herzogenbergs vormen de aantrekkelijkste delen van diens correspondentie. De echtelieden woonden in Graz tot 1872, toen ze verhuisden naar Leipzig. In 1874 stichtte hij, met de Bachgeleerde Philipp Spitta, de Leipziger Bach-Verein, die zich bezighield met het herstel van Bachs cantates. Herzogenberg was er de artistieke directeur van gedurende tien jaar. In deze tijd was Ethel Smyth een van zijn compositieleerlingen. Vanaf 1885 was hij docent compositie aan de Hochschule für Musik in Berlijn; het was in die hoedanigheid dat hij de jonge Ralph Vaughan Williams aanried te studeren met Max Bruch. Hij overleed plotseling op de leeftijd van 57 jaar. In zijn laatste jaren was hij gekluisterd aan een rolstoel als gevolg van necrose van de gewrichten.
Verhouding met Brahms
Herzogenberg was een geleerde componist met duidelijk specifieke talenten. Hoewel hij wel wordt gekarakteriseerd als epigoon van Brahms, vertonen veel van zijn composities weinig of geen openlijke invloeden van Brahms, zoals blijkt uit zijn twee strijktrio's Op. 27 en uit zijn grote Mis in e-kleine terts waarin de muziek van Wagner hem de weg moet hebben gewezen. Sommige vroege composities die dateren van voor zijn kennismaking met Brahms en zijn muziek, hebben echter wél kenmerken gemeen met de oudere componist uit Wenen. Er wordt verondersteld dat Brahms gepikeerd was op Herzogenberg omdat deze gehuwd was met Elisabeth, die hij zelf ook heel graag mocht. Tegen het einde van zijn leven schreef Brahms onwillig: "Herzogenberg is in staat om meer te doen dan alle anderen."
Geestelijke muziek
In zijn latere jaren richtte Herzogenberg zich op het leveren van muziek voor de eredienst in de Lutherse Evangelische Kerk in Straatsburg, onder invloed van Friedrich Spitta, de broer van Philipp Spitta, die er hoogleraar theologie was, hoewel Herzogenberg zelf rooms-katholiek bleef. Zijn voorbeelden in deze stukken waren de oratoria en passies van Bach, met koralen ontworpen om te worden gezongen door de gemeente en met slechts een klein instrumentaal ensemble. Hij schreef ook een mis in zeer grote, zelfs wagneriaanse stijl ter herinnering aan Philipp Spitta. Verscheidene ongepubliceerde werken van Herzogenberg, die verondersteld werden te zijn vernietigd gedurende de Tweede Wereldoorlog, zijn in de jaren 1990 teruggevonden
Die Passion Op. 93
Na de buitengewoon opwindende ervaring met de compositie en wereldpremière van het kerstoratorium "Die Geburt Christi" in 1894, ontving Herzogenberg, tijdens zijn derde zomerbezoek aan Heiden, de tekst voor een passie van zijn vriend Friedrich Spitta. Hij begon onmiddelijk met de kompositie van dit werk. Dit nam de komende zes maanden in beslag. Op 29 februari 1896 meldde Herzogenberg de voltooiing van het tweede deel aan de Lutherse Evangelische Kerk in Straatsburg, terwijl de voorbereidingen aldaar voor de eerste uitvoering van het eerste deel in volle gang waren. Dit vond plaats op zondag 22 maart 1896 onder leiding van de librettist Friedrich Spitta in aanwezigheid van de componist.
Herzogenberg zelf speelde het jaar daarop (3 april 1997) een compleet optreden in Berlijn met de door hem begeleidende Musikalischen Gesellschaft